نقش تکنیک‌های هسته‌ای در جرم‌شناسی
1402/10/1913:02
تکنیک‌های هسته‌ای، ابزار قدرتمندی در حوزه جرم‌شناسی و تحقیقات جنایی محسوب می‌شوند؛ به‌طوریکه با کمک این تکنیک‌ها می‌توان جرم‌هایی نظیر قاچاق مواد مخدر، قتل و جعل آثار هنری را شناسایی و آنالیز کرد.
به گزارش مرکز دیپلماسی عمومی و اطلاع‌رسانی سازمان انرژی اتمی ایران؛ در این تکنیک‌ها، مشخصات شیمیایی و فیزیکی مواد مانند خرده شیشه، پوکه فشنگ، تار موی انسان، رد خاک و ... آنالیز می‌شوند و در نهایت در کنار سایر مدارک صحنه جرم نظیر DNA یا اثر انگشت، می‌توان مجرمان را شناسایی کرد و تحت تعقیب قرار داد.
اطلاعاتی که بر پایه روش‌های هسته‌ای احصا می‌شوند را نمی‌توان از طریق سایر روش‌ها به‌دست آورد؛ به عنوان نمونه، می‌توان قدمت واقعی آثار هنری جعلی را شناسایی یا احتمال مسمومیت یک شخص را مشخص کرد. علاوه بر این، تکنیک‌های هسته‌ای در مقایسه با سایر روش‌مانند روش شیمیایی با تخریب کمتری همراه هستند. بنابراین، مدارک صحنه جرم پس از آنالیز هسته‌ای، بدون آسیب باقی خواهند ماند.
از جمله تکنیک‌های هسته‌ای متداول در تحقیقات جنایی که می‌توانند تکمیل‌کننده روش‌های رایج غیرهسته‌ای باشند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد؛
آنالیز با کمک پرتوهای ایکس
پرتوهای ایکس به عنوان یکی از رایج‌ترین ابزارهای آنالیز در جرم‌شناسی و تحقیقات جنایی مطرح هستند. در این تکنیک، متخصصان از دستگاه‌هایی مانند طیف‌سنج فلورسانس ایکس یا سینکروترون‌ها به منظور آنالیز مواد استفاده می‌کنند.
تکنیک‌های مبتنی بر پرتوی ایکس حساس و قابل اعتماد هستند؛ می‌توان آنها را برای نمونه‌های بسیار کوچک به‌کار برد و در اکثر موارد آسیبی به مدرک جرم وارد نمی‌کنند؛ آنالیز ایکس ظرف مدت چند دقیقه و با سرعت انجام می‌شود. علاوه بر این، تجهیزات قابل حمل پرتودهی ایکس را می‌توان به راحتی به هر مکانی منتقل کرد؛ بنابراین از این فناوری می‌توان در محل وقوع جرم استفاده کرد.
با کمک آنالیز ایکس می‌توان به وجود عناصر در تمامی انواع مواد پی برد و میزان غلظت آن را نیز اندازه‌گیری کرد. در این تکنیک می‌توان ترکیبات موجود در خاک، داروها یا مواد معدنی و منشا آنها را آنالیز کرد. پرتوهای ایکس همچنین در بررسی قیاسی رنگ‌ها، فلزات یا پوکه گلوله و همچنین تصویربرداری پزشکی کاربرد دارند.
آنالیز به روش فعال‌سازی نوترون
آنالیز به روش فعال‌سازی نوترون دهه‌هاست که در جرم‌شناسی مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ با کمک این تکنیک می‌توان مقدار دقیق یک عنصر شیمیایی یا حتی ایزوتوپ‌های خاص یک عنصر را در نمونه‌ای از بقایای بجای‌مانده از صحنه جرم مشخص کرد.
در آنالیز به روش فعال‌سازی نوترون از برهمکنش میان نوترون‌های ورودی و ماده آزمون برای شناسایی ترکیب ایزوتوپی دقیق نمونه استفاده می‌شود. در این تکنیک، نمونه در اثر پرتودهی نوترون پرتوزا شده و در نتیجه از خود پرتوی گاما ساطع می‌کند؛ این پرتوهای گسیلی را می‌توان با کمک یک آشکارساز اختصاصی آنالیز کرد. در این تکنیک می‌توان به ترکیب عنصری، قدمت و منشا نمونه پی برد.
آنالیز به روش فعال‌سازی نوترون معمولا برای آنالیز ترکیب عنصری گلوله‌ها به منظور ردیابی منشا آنها استفاده می‌شود. علاوه بر این، با استفاده از این تکنیک می‌توان ترکیب عنصری موی انسان را مشخص کرد؛ بنابراین می‌توان جزییات جدیدی در مورد پرونده‌های جنایی نظیر وجود دارو یا سایر مواد سمی در بدن را کشف کرد. آنالیز به روش فعال‌سازی نوترون همچنین می‌تواند برای اصالت‌سنجی محصولات غذایی استفاده شود.
آنالیز با کمک باریکه یونی
آنالیز باریکه یونی یکی دیگر از روش‌های هسته‌ای است که در تحقیقات جنایی کاربرد دارد. در این آنالیز از شتاب‌دهنده‌های باریکه یونی استفاده می‌شود. هنگامی‌که نمونه‌های به‌جا‌مانده از صحنه جرم در برابر باریکه یونی قرار می‌گیرند از خود پرتوهایی ساطع می‌کنند که می‌توان آنها را آشکارسازی و آنالیز کرد. پژوهشگران با استفاده از یون‌ها می‌توانند ترکیب و منشا نمونه را دریابند و به کمک این اطلاعات، بقایای مواد منفجره و پوکه فشنگ، آثار تاریخی یا هنری جعلی را آنالیز کنند. با یافتن قدمت و ترکیب نمونه، می‌توان از آن به عنوان مدرک جرم در تحقیقات جنایی استفاده کرد.
سال‌یابی با رادیوکربن
سال‌یابی با رادیوکربن، روشی است که در آن از ایزوتوپ کربن-14 برای تعیین قدمت واقعی آثار باستانی ساخته‌شده از مواد آلی و تشخیص جعلی بودن آثار هنری استفاده می‌شود. با کمک این تکنیک می‌توان قدمت آثار تاریخی را تا حداکثر 50 هزار سال تعیین کرد. تاکنون از این تکنیک در اصالت‌سنجی نقاشی‌ها، مجسمه‌ها و سایر آثار تاریخی ارزشمند استفاده شده است.
سایر روش‌ها
سایر تکنیک‌های هسته‌ای رایج را نیز می‌توان در تحقیقات مورد استفاده قرار داد، به عنوان نمونه از آنالیز ایزوتوپ پایدار برای شناسایی مواد غذایی تقلبی استفاده می‌شود. بنابراین متخصصان قادر خواهند بود تا افرادی را که در تقلب غذایی دخیل هستند مانند فروش محصولات غذایی بی‌کیفیت با برچسب‌های درجه یک و قیمت‌های بالا، شناسایی کنند و تحت پیگرد قانونی قرار دهند.
ایزوتوپ‌های پایدار را می‌توان با تجهیزات اختصاصی اندازه‌گیری کرد؛ تجهیزاتی که می‌توانند کوچک‌ترین اختلاف در نسبت انواع سبک و سنگین یک عنصر شیمیایی را مشخص کنند.
منبع خبر:
B2n.ir/r99959