به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی سازمان انرژی اتمی، شیرمردی در ابتدای این برنامه ضمن تبریک سالروز ولادت امام جواد (ع) و نیز فرا رسیدن دهه مبارک فجر با اشاره کاربرد انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای در حوزه‌های گوناگون و نیز استفاده از پرتوها برای محصولات کشاورزی، دفع سموم و آفات به عنوان اقدامی موثر در افزایش بهره‌وری محصولات کشاورزی بیان کرد: حوزه کاربرد پرتوها از حوزه‌های بسیار مهم در سازمان انرژی اتمی محسوب شده و فعالیت‌هایی که در این بخش دنبال میشود، به‌صورت مستقیم در زندگی مردم کاربرد دارد.
وی تصریح کرد: در کشور نیازمند غذا و سلامت محصولات کشاورزی هستیم و در کنار آن به سلامت تجهیزات پزشکی، سلامت محیط زیست و سایر حوزه‌ها نیز باید توجه ویژه ای کرد. به همین دلیل حوزه کاربرد پرتوها به‌طور کلی بر روی چنین مواردی متمرکز شده است و عملا در بخش کشاورزی و امنیت غذایی برنامه‌ریزی‌هایی صورت گرفته تا میزان آفات در محصولات کشاورزی کاهش یابد و در کنار آن از میزان اتلاف محصولات نیز کاسته شود.
معاون رییس سازمان انرژی اتمی ایران اظهار کرد: درحوزه سلامت باید به سمتی حرکت کنیم که لوازم و تجهیزات یک‌بار مصرف پزشکی را با استفاده از پرتوها استریل کنیم زیرا روشی بسیار تمیز، سریع و به‌صرفه از لحاظ اقتصادی و بسیار کیفی محسوب میشود.
دکتر شیرمردی درباره مراحل استفاده از پرتوها در بخش‌های مختلف توضیح داد: در بخش مهمی از کاربرد پرتوها نیازمند چشمه‌های رادیو اکتیو هستیم؛ برای نمونه در بخش تولید رادیو داروها باید رادیو ایزوتوپی را با کاربری و مشخصه‌های قابل استفاده در پزشکی تولید کنیم لذا این سوال مطرح میشود که اورانیوم در کجای این فرایند قرار دارد؟ باید پاسخ داد؛ هنگامی که اورانیوم تولید و غنی میشود، آن را در راکتورهای تحقیقاتی قرار داده و پس از شکافت اورانیوم، ذرات نوترونی تولید می‌کند که می‌توان با استفاده از این ذرات ، یک ماده پایدار را تبدیل به ماده رادیو اکتیو و رادیو ایزوتوپ نموده و آن را در حوزه پزشکی و به عنوان رادیو دارو استفاده کنیم؛ یا اینکه از سوخت مصرف شده در راکتورها، رادیوایزوتوپ‌های مورد نیاز را استخراج کرد.
مدیرعامل شرکت توسعه کاربرد پرتوها ادامه داد: راکتورها می توانند بر اساس کاربری، غنای مختلفی از اورانیوم را دارا باشند.
وی افزود: برای مثال اکنون برای راکتور تحقیقاتی تهران از اورانیوم با غنای 20درصد استفاده می‌کنیم و این غنای 20 درصد برای ما شکافت اورانیوم را به دنبال دارد و نوتورن را تولید می‌کند که در نهایت منجر به تولید رادیو ایزوتوپ شده و کاربری پزشکی را برای خود ایجاد می‌کند.
استریل کردن تجهیزات یک‌بار مصرف پزشکی با استفاده از پرتوها
وی در ادامه با اشاره به استریل کردن تجهیزات یک‌بار مصرف پزشکی به عنوان یکی از مهمترین کاربرد پرتوها عنوان کرد: در این روش می‌توان در زمان کوتاه، محصول را با کیفیت بالاتری استریل کرد. تجهیزات پزشکی می‌تواند شامل ایمپلنت‌هایی که در بدن قرار می‌گیرد یا ظروف آزمایشگاهی، سوزن‌ها، تجهیزات جراحی و ... شود و روند کار این‌گونه است که تجهیز پزشکی هنگامی که در جعبه در بسته قرار داده میشود مستقیم زیر دستگاه قرار می‌گیرد و هنگامی‌که پرتو از جعبه کارتنی عبور می‌کند، باعث میشود که میکروب‌های درون کالاها و تجهیزات پزشکی از بین رود و در نهایت آنها ، استریل شوند.
شیرمردی گفت: در کشورهای پیشرفته مانند ژاپن بیش از 80درصد تجهیزات پزشکی یک‌بار مصرف و ایمپلنت‌ها را با استفاده از روش کاربرد پرتوها استریل می‌کنند.
معاون رییس سازمان در پاسخ به این پرسش که چند درصد از مراکز درمانی از قابلیت استریل کردن تجهیزات و وسایل پزشکی با استفاده از کاربرد پرتوها برخوردار هستند؛ گفت: کارخانه‌های فراوانی در کشور تولیدکننده لوازم یک‌بار مصرف هستند که این لوازم را می‌آورند تا ما آنها را با پرتودهی استریل می‌کنیم اما اینکه امروز جایگاه ما در این حوزه جایگاهی است که مورد رضایت سازمان انرژی اتمی قرار داشته باشد، باید گفت خیر؛ هنوز تا جایگاه مطلوب فاصله داریم و باید به سمتی حرکت کنیم که سهم کاربرد پرتوها را در استریل کردن تجهیزات پزشکی افزایش دهیم زیرا این مساله در سلامت مردم عزیز کشور بسیار مهم است.
مدیرعامل شرکت توسعه کاربرد پرتوها گفت: اکنون از روش‌های مختلفی برای استریل کردن تجهیزات پزشکی استفاده میشود که می‌توان به روش گرمادهی یا اتوکلاو، گازدهی اتیلن اوکساید و ... اشاره کرد.
تفاوت روش پرتودهی تجهیزات پزشکی با سایر روش‌ها
وی درباره تفاوت روش پرتودهی تجهیزات پزشکی با سایر روش‌های مرسوم و متداول در کشور توضیح داد: روش پرتودهی سریع است و هیچ باقی‌مانده ماده رادیواکتیو و یا شیمیایی در وسیله استریل شده نمی‌ماند؛ در این روش نیاز نیست بسته‌بندی‌ها باز شده و لوازم به‌صورت جداگانه پرتودهی شود.
وی با بیان اینکه سهم این روش در کشور پررنگ نشده زیرا روش استریل کردن تجهیزات پزشکی به وسیله پرتوها به درستی معرفی نشده است؛ اظهار کرد: امروز درصدد معرفی این حوزه به مردم هستیم زیرا آنها باید بدانند این حوزه به‌طور مستقیم با سلامتشان در ارتباط است و قطعا کیفیت محصولات و تجهیزات پزشکی با استفاده از این روش افزایش می‌یابد و در عین حال می‌توانیم محصولی در مقیاس صادراتی را برای کشور فراهم کنیم.
وی در برنامه تلویزیونی « صبح بخیر ایران» با تاکید بر اینکه سازمان انرژی اتمی هیچ‌گونه محدودیتی برای ارایه خدمات در این حوزه ندارد، عنوان کرد: در حال گسترش این‌گونه خدمات هستیم و یکی از سیاست‌هایی که در دولت سیزدهم دنبال میشود، بحث تقویت سامانه‌های پرتودهی است و به‌همین منظور اسنادی تهیه شده که بر اساس آن به شکل محکم به کار خود ادامه می‌دهیم.
شیرمردی گفت: نگاه نخست در پرتودهی حوزه پزشکی این است که مسوولان و شرکت‌های تولیدکننده تجهیزات وارد این عرصه شده و با ثبت درخواست از ما خدمات دریافت کنند و نمی‌خواهیم این بخش را تحت اجبار قرار دهیم زیرا این حوزه خاص و پیشرفته است و برای تغییر دیدگاه‌ها نیازمند گذر زمان هستیم تا به نحو صحیح این مساله تبیین شود و بتوانیم تجهیزات مورد نیاز را آماده سازیم.
مزایای اقتصادی استفاده از پرتودهی برای استریل کردن تجهیزات پزشکی
معاون رییس سازمان درباره هزینه‌های استفاده از پرتودهی برای استریل کردن تجهیزات پزشکی تصریح کرد: پرتودهی برای استریل کردن تجهیزات پزشکی، روش سریعی محسوب میشود و شاید در کوتاه مدت بدلیل عدم شناخت کافی جامعه از این فناوری شاهد بازگشت سریع سرمایه نباشیم اما حتم بدانید با توجه به سرعت انجام این روش در بلند مدت و تحویل محصولات صادرات محور منجر به آورده و سود اقتصادی خواهد شد.
کاربرد پرتوها در تشخیص و درمان بیماری‌ها
وی با اشاره به سایر کاربرد پرتوها در حوزه تشخیص و درمان و نیز تعداد مراکز پزشکی هسته‌ای که از سازمان انرژی اتمی ایران خدمات دریافت می‌کنند؛ بیان کرد: در بخش تشخیص و درمان بیماری‌های انسان و حیوان قابلیت تشخیص بیماری‌ها به ویژه بیماری سرطان را داریم و همچنین گام‌هایی در زمینه درمان و تسکین درد برداشته‌ایم؛ اکنون بیش از 200 مرکز پزشکی هسته‌ای در کشور داریم که از محصولات سازمان انرژی اتمی ایران استفاده می‌کنند.
وی درباره گلایه‌ها نسبت به محدودیت‌های موجود برای انجام پت اسکن و کمبود داروی مورد نیاز آن ادامه داد: 2 دستگاه سیکلوترون در سازمان انرژی اتمی داریم که بیشتر رادیو داروهایی را تولید می‌کنند که در مراکزی که دارای پت اسکن هستند، استفاده میشود و باید توجه داشت گاهی اوقات با مواردی نظیر تعمیرات، تامین مواد اولیه، کنترل کیفی و ... مواجه هستیم که سبب بروز مشکلاتی در روند تولید رادیوداروها میشود البته این موارد در بخش تولید متداول محسوب میشود اما اگر قصوری بوده، بنده از هموطنان عزیز عذرخواهی می‌کنم.
وی خاطرنشان کرد: تمام تلاش ما در سازمان انرژی اتمی ایران این است که بتوانیم به بهترین نحو و با بهترین کیفیت محصولات رادیو دارو‌های مورد نیاز را تولید کرده و تحویل مردم عزیز کشور دهیم.
شیرمردی افزود: در بخش درمان شاهد اقدامات خوبی هستیم و رادیو داروهایی برای تسکین دردها و درمان تومورهای سرطانی که متاستاز می‌کنند را تولید کرده‌ایم و با این رادیو داروها می‌توانیم میزان دردهای استخوانی بیماران را کاهش دهیم که کمک بزرگی در فرایند درمان این عزیزان محسوب میشود.
امکان ساخت دستگاه گامانایف بومی با رفع موانع
معاون رییس سازمان انرژی اتمی ایران درباره توان این سازمان در زمینه تولید دستگاه‌های گامانایف برای درمان سرطان و حرکت به سمت خودکفایی در تولید آن توضیح داد: دستگاه گامانایف که با استفاده از تعدادی زیادی از چشمه‌های کبالت 60 ( کبالت رادیواکتیو) که پرتو گاما گسیل می‌کند، درون دستگاه جای‌گذاری میشود و با هدایت مسیر پرتوها در نقطه‌ای که تومور سرطانی وجود دارد و لبه های آن را پوشش می‌دهد و تومور را درمان می‌کند البته احتمال عود مجدد بیماری را نمی‌توان نادیده گرفت اما با این حال این دستگاه در روند درمان بسیار اثربخش بوده و برای درمان‌های سرطانی بسیار مفید است.
در مورد ساخت چنین دستگاه‌هایی باید گفت این یک واقعیت است که ما قادر به ساخت چنین تجهیزاتی هستیم اما چشمه کبالت 60 که چشمه رادیو اکتیو این دستگاه است در کشور و در مقیاس بالا تولید نمی‌شود و اکنون یکی از موانع برای ساخت این دستگاه محسوب میشود که اگر این مانع برطرف شود، حتم بدانید بر اساس اراده قوی‌ای که در سازمان انرژی اتمی ایران وجود دارد، می‌توانیم نسبت به ساخت دستگاه گامانایف اقدام کنیم.
وی درباره چرایی کمبود تولید کبالت 60 تصریح کرد: راکتورهایی که برای تولید کبالت 60 استفاده می‌شوند، راکتورهای خاص بزرگ هستند و به دلیل اینکه شار نوترون‌های که توسط آنها تولید میشود زیاد است، هنگامی که به ماده کبالت غیر رادیو اکتیو برخورد می‌کند، میزان زیادی تولید میشود؛ برای برخی از تجهیزات نیازمند کبالت با رادیو اکتیویته بالا هستیم بنابراین با راکتورهای کوچک این اتفاق رخ نمی‌دهد یعنی کبالتی که تولید و رادیو اکتیو میشود برای کارهای تحقیقاتی مناسب است اما زمانی که از یک تجهیز درمانی صحبت می‌کنیم که می‌تواند به عنوان دستگاه رادیو تراپی یا استریل تجهیزات پزشکی مورد استفاده قرار می گیرد به مقدار بیشتری از کبالت نیاز داریم و با توجه به اینکه ما هنوز راکتور و دستگاهی را برای تولید این چشمه در کشور نداریم، نتوانسته‌ایم در این عرصه وارد شویم اما انشاالله در آینده این کار صورت می‌گیرد.
وی عنوان کرد: اکنون نمی‌توان زمان دقیقی برای تولید دستگاه گامانایف ایرانی تعیین کرد اما قطعا به این سمت حرکت خواهیم کرد و برنامه‌ریزی‌هایی خواهیم داشت.
افزایش 200درصدی بهره‌وری در حوزه پرتودهی
شیرمردی درباره پرتودهی محصولات کشاورزی و میزان کاهش هدررفت و دورریز این محصولات نیز گفت: در یک‌‌سال گذشته با سامانه‌های پرتودهی موجود در کشور توانسته‌ایم میزان پرتودهی را چندبرابر کنیم که این افزایش در حوزه‌های تجهیزات پزشکی، مواد غذایی و محصولات کشاورزی بوده است و به عبارت بهتر توانسته‌ایم بهره‌وری در حوزه پرتودهی را بیش از 200درصد افزایش دهیم که اقدام بسیار مهمی محسوب میشود.
وی عنوان کرد: بر اساس برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته در نظر داریم در 12 منطقه اولویت‌دار کشور، سامانه‌های پرتودهی محصولات کشاورزی را نصب کنیم که این کار با همکاری سازمان انرژی اتمی و نیز ظرفیت بخش خصوصی انجام خواهد شد؛ اکنون در 4 منطقه این‌کار آغاز شده و در حال آماده‌سازی زیرساخت‌ها هستیم که می‌توان به استان‌های خوزستان، گیلان، همدان و ... اشاره کرد؛ این مناطق بر اساس سند آمایشی که انجام شده دارای ظرفیت تولید بالای محصولات کشاورزی هستند و از سوی دیگر در این استان‌ها برخی محصولات کشاورزی استراتژیک نیز تولید میشود.
مدیر عامل شرکت توسعه کاربرد پرتوها درباره نحوه بهره‌مندی از خدمات سامانه‌های پرتودهی بیان کرد: فراخوان‌های گوناگونی برای بحث سرمایهگذاری در این حوزه و در رسانه‌ها، سایت سازمان انرژی اتمی و همچنین سایت شرکت توسعه کاربرد پرتوها منتشر کرده‌ایم که علاقه‌مندان سرمایهگذاری در این حوزه می‌توانند در جلسات توجیهی، فنی و اقتصادی شرکت کرده و در جریان این موارد قرار گیرند.
وی تاکید کرد: دستگاه‌های مختلفی برای بهره‌مندی در مقیاس‌های مختلف طراحی و تولید شده به طوری‌که بخشی از این دستگاه‌ها با پرتوهای یون‌ساز و برخی دیگر با پرتوهای غیر‌یون‌ساز طراحی شده‌اند که قابلیت استفاده در یک مزرعه و حتی کارخانه‌های کوچک را دارا هستند.
شیرمردی در پایان با اشاره به تولید انبوه این سامانه‌ها گفت: از سال گذشته طراحی این سامانه‌ها آغاز و در هفته دولت نخستین نمونه‌ها تولید شد و اکنون خط تولید انبوه سامانه‌های پرتودهی محصولات کشاورزی در حال کار است و حتی کشاورزان نیز می‌توانند با مراجعه به ما از این سامانه‌ها بهره‌مند شوند.